تفاوت مدیریت و رهبری در چیست؟
حتماً شما نیز بارها در مورد مدیریت و رهبری شنیده‌اید. جالب است بدانید؛ تا چند دهه قبل راجع به تفاوت مدیریت و رهبری صحبت چندانی نمی‌شد، تا اینکه در سال ۱۹۷۷ میلادی مقاله‌ای با عنوان (( مدیران و رهبران، آیا آنها متفاوت هستند؟ )) توسط استاد بازنشسته‌ی دانشگاه هاروارد منتشر شد. از آن سال تاکنون بحث‌ها و مقالات متعددی در راستای تفاوت مدیریت و رهبری انتشار یافته است. اما چه مشخصه‌هایی باعث می‌شوند تا مدیریت و رهبری متفاوت از هم باشند؟ در این مقاله قصد داریم این مشخصه‌ها را برایتان بازگو کنیم.
در ابتدا تعریفی از مدیریت و رهبری را بیان می‌کنیم:
مدیر عضوی از یک سازمان است که ۴ وظیفه‌ی اصلی برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل را برعهده دارد. مدیر وظیفه‌ی پیش بردن برنامه‌ها و اهداف مجموعه را به عهده دارد.
رهبر اما کسی است که می‌تواند با انگیزه‌بخشی و روحیه‌دهی دیگران را به انجام فعالیتی تشویق کند. رهبر ممکن است بالاترین مقام یک سازمان نباشد. رهبر کسی است که دیگران با خواست قلبی خود از وی پیروی می‌کنند. از آنجایی که پیروان رهبران اغلب از روی علاقه‌‌ی شخصی پیرو وی هستند، ممکن است بعد از مدتی نیز پیرو وی نباشند.
در واقع می‌توان گفت مدیر تابع و زیردست دارد درحالی که رهبر پیرو و مرید دارد.
پس از تعریف کامل و شناخت مدیر و رهبر، به اصلی‌ترین تفاوت‌های مدیریت و رهبری می‌پردازیم:
۱) مدیر سازمانده و رهبر نوآور است.
رهبر همواره دنبال تغییر و نوآوری است. او طرفدار ایده‌های جدید و اجرای استراتژی‌های جدید است. یک رهبر مشوق پیروهای خود است و برای او موفقیت و رضایت پیروانش بسیار مهم است. رهبر بیشتر به انگیزه‌دهی و تشویق کارکنان می‌پردازد.
اما مدیر کسی است که وظیفه‌ی اداره و سازماندهی کسب‌وکار را به صورتی که از ابتدای تاسیس مورد هدف بوده، دارد. او مسئول برقراری نظم و آرامش میان کارکنان و در نتیجه کسب نتایج مورد انتظار از هر فعالیتی است. مدیر وظیفه‌ی شناخت افراد و دانستن اینکه هر کدام برای چه کاری دقیقاً مناسب هستند، را دارد. یک مدیر تلاش دارد که همه‌ی کارها را کنترل کند تا از پیمودن مسیر درست به سمت هدف تعیین شده مطمئن شود.
برای یک مدیر رسیدن به اهداف کوتاه مدت و حفظ وضعیت موجود در اولویت است درحالی که رهبر به دنبال ریسک و متوجه چشم‌اندازهای آینده است. به تعبیر دیگر: رهبران عامل تغییر هستند ، مدیران وضعیت موجود را حفظ می کنند.
۲) رهبران منحصربفرد هستند و مدیران الگوبرداراند.
دومین موردی که می‌توان به عنوان تفاوت مدیریت و رهبری به آن اشاره کرد این است که؛ رهبران سبک‌های خود را دارند. آنها برای شناساندن خود و کسب موفقیت به روش خودشان بسیار تلاش می‌کنند. در طرف دیگر مدیران کسانی هستند که اغلب از الگوهای از پیش تعیین شده پیروی می‌کنند. مدیران طرفدار اعمال رفتارهایی هستند که از قبل تعیین شده‌اند و در چارچوب مشخصی قرار دارند. رهبران این تفکر را دارند که اگر همواره برای آموختن چیزهای جدید تلاش نکنند از قافله عقب خواهند ماند. رهبران کنجاوند و همواره به دنبال اطلاعات جدید هستند. اما مدیران تمرکز بیشتری بر یادگیری رفتارهای شناخته شده و مشخص و نیز بر بهبود مهارت‌های خود دارند.
۳) شیوه‌ی حل مسائل رهبر براساس تفویض اختیار و مدیر انجام کار توسط خودش است.
در رابطه با تفاوت مدیریت و رهبری نکته‌ی دیگری که می‌توان اشاره کرد این است که رهبر با محول کردن بخشی از کارها به دیگران و ایجاد فضایی مناسب برای کار تیمی، فعالیت‌ها را پیش می‌برد. این در حالی است که مدیر اغلب در اعتماد کردن به دیگران و محول کردن کارها به سایرین سخت‌گیرتر عمل می‌کند. لذا این کار باعث می‌شود تا بار سنگین‌تری بر دوش خود قرار دهد که در نتیجه گاهی سبب ایجاد مشکلاتی نظیر انتقادهای غیرسازنده و یا نداشتن همدلی با کارمندان نیز می‌شود.
همچنین لازم به ذکر است که سخت‌گیری و برخورد آمرانه‌ای که عموماً از مدیران سر می‌زند، باعث می‌شود تا کارمندان در محیطی پر از تنش و اضطراب فعالیت کنند و این امر قطعاً آسیب‌هایی به مدیر و کارکنان وارد کرده و نیز مشکلاتی در رسیدن به اهداف سازمان ایجاد خواهد کرد. در واقع ضروری است که هم مدیر و هم رهبر برای رسیدن به اهداف مورد نظر، بین خود و کارمندان رابطه‌ای بر پایه‌ی اعتماد ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید: ۶ مهارت کلیدی رهبری که موفقیت شما را تضمین می‌کند.
۴) رهبران روابط برقرار می کنند ، مدیران سیستم ها و فرایندها را می سازند.
رهبران بر تمام ذینفعان جهت تحقق چشم انداز خود، تمرکز می کنند. آنها می دانند ذینفعان چه کسانی هستند و بیشتر وقت خود را با آنها می‌گذرانند. رهبران با عملی کردن وعده‌های خود اعتماد و وفاداری بین خود و ذینفعان ایجاد می‌کنند. در حالی‌که مدیران بر ساختارهای لازم برای تعیین و دستیابی به اهداف تمرکز می کنند. آنها بیشتر بر روی تحلیل فرآیندها تمرکز می کنند تا اطمینان حاصل کنند که سیستم‌هایی برای دستیابی به نتایج مطلوب وجود دارند.
۵) رهبران مربی و مدیران جهت‌ده هستند.
به عنوان دیگر تفاوت مدیریت و رهبری می‌توان به این مساله اشاره نمود که رهبر به افراد اعتماد می‌کند و نسبت به پتانسیل آنها خوش‌بین است. لذا رهبر سعی می‌کند تا وظایف افراد را به آنها گوشزد نکند، چرا که مطمئن است آنان خود، بهترین عملکردشان را نشان خواهند داد. در طرف دیگر مدیران عموماً وظایف کارمندان را تعیین می‌کنند و در مورد انجام این وظایف نیز آنها را راهنمایی می‌کنند.
البته مساله دیگری که مطرح است این است که: گاهی ممکن است که یک مدیر ممکن است اصلاً زیردست نداشته باشد، در حالی که رهبر به واسطه‌ی وجود پیروانش رهبر شناخته می‌شود. به عنوان مثال مدیر کنترل بودجه‌ی یک سازمان به طور مستقیم زیردستی ندارد. وظیفه‌ی وی مدیریت بودجه در سازمان است. در حالی‌که برای رهبر بودن، نیاز به وجود پیرو است. پیروان یک رهبر لزوماً کارکنان وی نیستند، بلکه افرادی هستند که به خواست خودشان از وی پیروی می‌کنند. در واقع می‌توان گفت رهبران می‌توانند در همه جا و در هر سمتی باشند. رهبر می‌تواند زیردستان، همکاران، اعضای تیم و حتی مافوق خود را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل گفته می‌شود که رهبری می تواند در هر سطحی از سازمان اتفاق افتد. از این رو اغلب رهبر و مدیر فرد یکسانی نیست. در صورتی که؛ اگر مدیر مجموعه بتواند رهبر نیز باشد بهره‌وری کارکنان آن مجموعه بسیار رضایت‌بخش خواهد بود. اما متاسفانه بسیاری از مدیران رهبر خوبی نیستند. در واقع؛ اگر شخصی هر دو ویژگی رهبری و مدیریت را در خود داشته باشد، شانس بزرگی برای مجموعه خواهد بود.
به نظر شما چه تفاوت‌های دیگری را به عنوان تفاوت مدیریت و رهبری می‌توان لحاظ کرد؟ آیا یک نمونه واقعی از مدیر یا رهبر را می‌توانید نام ببرید که الهام بخش شما هستند؟ نظرات خود را با ما و کاربران شبتا به اشتراک بگذارید.
منبع: forbes
