مالکان و صاحبان استارت‌آپ‌ها همواره در آغاز کار خود با یک سوال بزرگ طرف هستند: این ایده و استارتاپ من چقدر ارزش دارد؟ چگونه می‌توانم بر روی ایده خود ارزش گذاری کرده و موفق به جذب سرمایه گذار شوم؟ آیا همه ارزش استارتاپ من به میزان نقدینگی و پول آن بستگی دارد؟ ارزش گذاری را می‌توان ترکیبی از هنر و علم دانست. بخش علمی آن شامل تحقیق و مقایسه ایده و کسب و کار با رقبا است. اما بخش هنری آن جنبه انتزاعی دارد. این قسمت به صورت فیزیکی قابل تحقیق نبوده و برای آن باید به مدل‌های ذهنی خود مراجعه کنید. در این مقاله قصد داریم تا به معرفی برخی از روش‌های روش های ارزش گذاری استارتاپ ها از زبان متخصصان آن بپردازیم. اگر شما نیز با چنین چالشی مواجه هستید، مطالعه این مطلب برایتان خالی از لطف نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: محاسبه ارزش استارتاپ، چگونه ارزش استارت آپ خود را محاسبه کنیم
بهترین روش های ارزش گذاری استارتاپ ها از زبان افراد متخصص
در ادامه به معرفی برخی از رایج‌ترین و بهترین روش های ارزش گذاری استارتاپ ها می‌پردازیم. هر یک از این روش‌ها می‌تواند برای شرایط خاصی مناسب بوده و مورد استفاده شما قرار گیرد. این روش‌ها عبارتند از:
۱- روش سود چندگانه استاندارد
کریگ اسمیت، بنیان‌گذار و مدیرعامل Trinity Insight می‌گوید: «روش مورد علاقه من برای ارزش گذاری یک استارتاپ، روش سود چندگانه استاندارد است. این روش بهترین بینش را در مورد جریان نقدینگی و چگونگی استفاده از این معیار برای انتقال ارزش افزوده به مشتریان ایجاد می‌کند. علاوه بر سنجش سود استاندارد، عوامل دیگری نیز همچون بدهی‌های قبلی، میزان اعتبار شخص یا شرکت و همین طور میزان سرمایه‌گذاری فکری بر روی محصول یا خدمت ارائه شده نیز نقش بسیاری در ارزش آفرینی برای یک استارت‌آپ دارد. در شرایطی که خریداران عملکرد استراتژیکی داشته باشند، یک ثبت اختراع و یا فناوری نوآورانه می‌تواند باعث ایجاد ارزش هنگفتی شود که محاسبه آن بر روی کاغذ و با اعداد و ارقام ممکن نیست.»
۲- روش ارزیابی بازار و سرمایه انسانی
اندرو زیمین، مدیرعامل شرکت Exscudo رویکرد متفاوتی را بیان می‌کند. وی در این باره چنین می‌گوید:« ارزش گذاری بر روی استارتاپ‌ها توسط سرمایه‌گذاران کار آسانی نیست. چرا که در این بین باید به دارایی‌های نامشهود آنها نیز توجه شود. به عبارت دیگر یک سرمایه‌گذار بالقوه باید ارزش، تخصص و پتانسیل‌های نیروی انسانی را نیز برآورد کند. برای این مدل ارزش گذاری دو روش وجود دارد. در روش اول می‌توان با تیم استارتاپ و تخصص آنها آشنا شد و ارزیابی بهتری انجام داد. در روش دوم نیز می‌توان یک ارزیابی بر مبنای ریاضیات انجام داده و حجم بازار قابل دستیابی را محاسبه کرد. درنتیجه سرمایه‌گذاران می‌توانند در صورت دسترسی به تخمین‌ها و پیش‌بینی‌های مطلوب، با خیال راحت‌تری بر روی پتانسیل‌های پنهان یک استارتاپ سرمایه‌گذاری کنند.»
۳- روش جریان نقدینگی تخفیف خورده
در میان انواع روش های ارزش گذاری استارتاپ ها چایم بوروتز مدیر اجرایی شرکت Abrams Valuation Group نیز سبک جالبی را ارائه می‌کند. وی در مورد این روش می‌گوید:« من در ۲۰ سال فعالیت خود استارتاپ‌های مختلف در صنایع متنوعی را ارزش گذاری کرده‌ام. از بین انواع روش های ارزش گذاری استارتاپ ها روش جریان نقدینگی تخفیف خورده متد مورد علاقه من است. کلید استفاده از این روش برای استارتاپ‌ها در این حالات خلاصه می‌شود:
۱- تخمین کل بازار برای محصول یا خدمت ارائه شده توسط استارتاپ و رشد مورد انتظار آن
۲- پیش‌بینی میزان کسب سهم از بازار در یک تایم‌لاین مشخص
۳- پیش‌بینی میزان جریان نقدینگی با شناسایی میزان هزینه‌های ثابت و متغیر استارتاپ‌ها، سرمایه کار آینده و همچنین نیاز به سرمایه در حالت کنونی
البته این پیش‌بینی‌ها نباید کاملاً آرمانی و ایده‌آل گرایانه باشند. ما باید این حقیقت را بپذیریم که اغلب استارتاپ‌ها پس از مدتی فعالیت با شکست مواجه شده و از رده خارج می‌شوند. پس نمی‌توان یک بینش بهینه برای آینده هر استارتاپاستارتاپی داشت. پس در این قسمت نرخ تخفیفی را برای هر یک از پیش‌بینی‌ها اعمال می‌کنیم تا خطرات احتمالی آینده را نیز لحاظ کرده باشیم. این نرخ باید با توجه به مرحله‌ای که استارتاپ در آن قرار دارد( ایده، آغاز، مراحل ابتدایی، رشد، بلوغ) تخمین زده شود. این ارقام باید براساس منابع تجربی و در حد امکان قابل اعتماد باشد. این روش ارزش گذاری به بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها کمک می‌کند تا مکالمات نتیجه‌بخشی با سرمایه‌گذاران داشته باشند.»
بیشتر بخوانید: آیا برای شروع استارت آپ خود آماده هستید؟
۴- روش ارزش گذاری مقایسه‌ای
جورجین هوانگ، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت Fairygodboss در مورد این روش چنین توضیح می‌دهد:« به نظر من هنگامی که پای معاملات مالکیت و ادغام و یا سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در میان باشد، روش ارزش گذاری مقایسه‌ای بهترین گزینه ممکن است. با توجه به عدم وجود روش‌های جایگزین متعدد، این گزینه نسبت به سایر روش های ارزش گذاری استارتاپ ها منصفانه‌تر به نظر می‌رسد.»
البته این روش نقاط ضعف خود را دارد. برای مثال ارزش استارتاپ‌ها ممکن است نسبت به شرایط بازار بسیار متغیر باشد. با توجه به این که این شرایط برای تمامی استارتاپ‌ها صادق بوده و در این روش با مقایسه میان آنها سر و کار داریم، ممکن است خطاهایی رخ دهد. اما با این وجود در شرایط ثبات روش مقایسه‌ای جزو بهترین روش‌های ارزش گذاری استارتاپ‌ها است.»
۵- روش ارزش گذاری مبتنی بر مشتری
دنیل مک‌کارتی، هم‌بنیان‌گذار شرکت Zodiac معتقد است:« من روش جدید و نوظهور ارزش گذاری مبتنی بر مشتری را توصیه می‌کنم. این روش مدل بسیار دقیقی است. چرا که مهم‌ترین تعیین کننده ارزش استارتاپ‌ها، یعنی جذب مشتریان و همچنین حفظ و میزان کسب درآمد از آنها در این مدل لحاظ می‌شود. این در حالی است که مدل‌های سنتی از چنین ارزیابی‌هایی محروم هستند. در این متد ارزش یک استارتاپ بر اساس توانایی آن در جذب، حفظ و کسب درآمد از مشتریان تعیین می‌شود. سپس می‌توان این روش را به مدل دیگری مانند جریان نقدینگی تخفیف خورده متصل نمود و در نهایت به یک دیدگاه جامع و دقیق از ارزش استارتاپ‌های مورد بررسی رسید.»
مسیر سخت ارزش گذاری بر روی یک ایده
در نهایت لازم است تا دوباره به این نکته اشاره کنیم که تعیین ارزش یک استارتاپ با توجه به مزایای نامشهود آنها و به خصوص در شرایطی که بازار ثبات کافی را ندارد، امری بسیار دشوار است. در این مطلب سعی داشتیم تا از زبان متخصصین و افراد صاحب نظر این حوزه، به معرفی و بررسی برخی از رایج‌ترین و معتبرترین روش های ارزش گذاری استارتاپ ها بپردازیم. به نظر شما کدام یک از روش‌های موجود در این لیست می‌تواند در شرایط کنونی بازار کشور ایران موثرتر باشد؟ چه روش‌های ارزش گذاری دیگری می‌شناسید که در این لیست به آنها پرداخت نشده است؟ نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
